Komonica zwyczajna, zwana także pospolitą lub rożkową, to gatunek byliny z rodziny motylkowatych. Pochodzi z terenów Eurazji i Afryki Północnej, ale rozprzestrzeniła się na niemal wszystkich kontynentach. Choć komonica zwyczajna nie należy do popularnych roślin uprawnych w Polsce, ma duże wartości użytkowe, dzięki czemu jej zastosowanie jest bardzo szerokie.
Komonica zwyczajna jako wartościowa roślina pastewna
Komonica zwyczajna jest uprawiana przede wszystkim jako roślina pastewna. Pozyskiwane z niej zielonka i siano dorównują wartością pokarmową i smakowitością lucernie i koniczynie czerwonej. W jej młodych liściach i pędach znajdują się znaczne ilości białka, soli mineralnych (głównie wapnia i magnezu), witamin oraz karotenu. Ponadto komonica zwyczajna zawiera znaczne ilości tanin (20-40 g na kg suchej masy), które zapobiegają wzdęciom u przeżuwaczy i chronią białka roślinne przed degradacją w żwaczu. Dzięki temu stanowi ona doskonałą paszę dla większości zwierząt hodowlanych.
Jest jednak jedno „ale”. Choć na wczesnym etapie rozwoju komonica zwyczajna jest wartościowym pokarmem dla przeżuwaczy, zmienia się to w momencie zawiązania kwiatów. Zawierają one glikozydy cyjanogenne, przez co mają gorzki smak i są niechętnie zjadane przez zwierzęta. Jednocześnie w pędach wzrasta ilość innych substancji antyżywieniowych, takich jak saponiny czy kwas pruski, które są szkodliwe dla przeżuwaczy. Po wysuszeniu glikozydy cyjanogenne i inne związki antyżywieniowe ulegają jednak rozkładowi, a kwiaty tracą goryczkę. Dzięki temu siano zebrane w fazie kwitnienia można bez obaw podawać zwierzętom.
Komonica zwyczajna jako roślina przeciwerozyjna i lecznicza
Komonica zwyczajna charakteryzuje się trwałością i odpornością na trudne warunki siedliskowe. Z tego względu sprawdza się w trwałym lub czasowym zagospodarowaniu gleb wyłączonych z produkcji. Komonica zwyczajna, której nasiona dostępne są między innymi w sklepie Małopolskiej Hodowli Roślin, wykazuje też właściwości przeciwerozyjne. Przeciwdziała niszczeniu niestabilnych gleb na wieloletnich nieużytkach, zboczach czy nasypach, poprawiając ich strukturę. Dzięki symbiozie z bakteriami brodawkowymi wzbogaca stanowisko w azot.
Ze względu na różnorodny skład chemiczny komonica zwyczajna znajduje również zastosowanie w ziołolecznictwie. Ma działanie rozluźniające, uspokajające i przeciwskurczowe. Jest zalecana przy nadmiernej nerwowości, zaburzeniach snu i długotrwałej depresji. Zawarte w niej związki cyjanogenne w niewielkich ilościach stymulują oddychanie i poprawiają trawienie. Można ją stosować zewnętrznie jako miejscowy okład przeciwzapalny. Ponadto składniki zawarte w komonicy chronią siatkówkę i naczyniówkę oka.
